Macula-degeneratie is een oogaandoening waardoor het gezichtsvermogen achteruitgaat. De oorzaak is dat een bepaald deel van het netvlies, de macula, minder goed gaat werken. Door een ophoping van afvalstoffen, pigmentveranderingen of de groei van nieuwe lekkende bloedvaatjes beschadigen de lichtgevoelige cellen. Het is meestal niet duidelijk waarom dit gebeurt. De kans op macula-degeneratie neemt onder meer toe met de leeftijd en door roken. Gezonde voeding daarentegen kan het verslechteringsproces van het zicht vertragen.
Bij macula-degeneratie ontstaat het probleem niet in de lens van het oog, maar in het netvlies, helemaal achter in de oogbol waardoor de gezichtsscherpte sterk afneemt. Details worden waargenomen met het centrale deel van het netvlies, de macula of gele vlek. Juist door de uitval van deze functie ontstaan problemen met onder andere lezen en het herkennen van gezichten. Een bril of verandering van brillenglazen biedt geen oplossing.
Over het algemeen begint macula-degeneratie na het 55e jaar. Dat is dan ook de reden waarom men spreekt over leeftijdsgebonden macula-degeneratie (LMD).
In veruit de meeste gevallen van MD is er medisch nog weinig tot niets te doen aan het degeneratieproces. Injecties met een VEGF-remmer kunnen bij natte MD het proces vertragen. Een geruststelling is dat MD zelden tot volledige blindheid leidt. Voor degene met MD en zijn/haar omgeving is het daarom belangrijk te leren omgaan met de beperking van het gezichtsvermogen. De meeste mensen behouden een redelijk perifeer gezichtsvermogen. We spreken dan ook liever over sociale of maatschappelijke blindheid.
Niet alleen ouderen kunnen macula-degeneratie krijgen. Juveniele macula-degeneratie (JMD) is de verzamelnaam van een aantal zeldzame oogaandoeningen, waarbij aantasting van de macula al op jonge leeftijd optreedt. De meeste gevallen worden ontdekt tussen het 10e en 30e levensjaar.
De diverse vormen van MD hebben allemaal één ding gemeen. Door uitval van de lichtgevoelige cellen in de macula gaat de gezichtsscherpte sterk achteruit.
Het valt niet te ontkennen dat het leven zonder het centrale zien moeilijk is te accepteren. Problemen die zich in het dagelijkse leven kunnen voordoen zijn onder andere lezen, televisiekijken, boodschappen doen, straatnaam- en verkeersborden ontcijferen enz. Een heel lastig en vooral vaak door anderen onbegrepen probleem is, dat bij het wegvallen van het centrale gezichtsvermogen het herkennen van mensen niet meer (goed) lukt.
Het maatschappelijk onbegrip kan vervelende gevolgen hebben en tot misverstanden leiden. Iemand die op straat altijd anderen groette, maar door MD niet meer kan zien wie er loopt, krijgt soms achteraf te horen: ‘oh, ze is zeker boos’ of ‘ze wil me niet zien’. Laat de omgeving vooral dit stuk eens goed lezen, mogelijk verbetert dan het maatschappelijk begrip.
Geleidelijk aan gaan andere vormen van zintuiglijke waarneming het gebrek van het centrale gezichtsvermogen aanvullen. U gaat mensen herkennen aan hun stem, motoriek, postuur of kleding(kleur).
De animatiedokter
Zeer verrast zag de MaculaVereniging een mooie uitleg zowel qua tekst als lay-out, over: ‘Wat is LMD? Ingesproken en getekend door het team van de animatiedokter.nl met onder andere oogarts en vitreoretinaal chirurg drs. N. Crama, werkzaam bij het Radboudumc. Voor iedereen die het moeilijk vindt om aan anderen uit te leggen wat macula-degeneratie is een aanrader.
Een mooie uitspraak van hem die helemaal past bij deze uitleg: “Academisch als het moet, praktisch als het kan”
