Macula-degeneratie is een verzamelnaam voor diverse aandoeningen. Naast de droge en natte leeftijdsgebonden macula-degeneratie zijn er nog diverse andere vormen van MD. Onderstaand een korte beschrijving van de meest voorkomende vormen.
Diabetische retinopathie
Hierbij kunnen de kleine bloedvaatjes rond het gebied van de macula, maar ook elders in het netvlies, worden aangetast. In het algemeen is optimale controle van de diabetes en de voorgeschreven medicijnen belangrijk in combinatie met andere risicofactoren zoals verhoogde bloeddruk en cholesterolgehalte.
Maculagat
Het oog is gevuld met een doorzichtige vloeistof, het glasvocht. Deze vloeistof vult de ruimte op tussen de lens en het netvlies. Bij het ouder worden veranderd deze vloeistof in een dikke stroperige gel. Door de voortdurende trek aan de macula kan dan een klein gaatje ontstaan, het maculagat. Als dit gat groter wordt, wordt het centrale zien onmogelijk. Meestal blijft het beperkt tot één oog. De symptomen lijken veel op die van LMD, maar het zijn twee van elkaar te onderscheiden aandoeningen. Het maculagat kan, in een vroeg ontdekt stadium, geopereerd worden. De kans op succes is vrij hoog.
Macular pucker
Af en toe vormt zich op het netvlies een dun vliesje, dat zich uitbreidt over de binnenzijde van het netvlies. Dit vliesje wordt vooral bij oudere mensen gevonden en komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Als het vliesje zich op het perifere deel van het netvlies bevindt, geeft het meestal weinig klachten. Is de macula echter bij het proces betrokken, dan kunnen vage klachten ontstaan over het afnemen van de gezichtsscherpte en vervorming van het beeld.
Een vervelende eigenschap is dat het vliesje kan gaan krimpen. Dat is op zich geen probleem, maar wel als het aan het netvlies vastzit. Het netvlies kan dan uit model getrokken worden. Een macula pucker ontstaat meestal spontaan. Zo’n vliesje kan in de meeste gevallen via operatieve weg worden verwijderd. Een dergelijke operatie kan tot verbetering leiden, maar de pucker kan in sommige gevallen weer terugkeren.
Centrale Sereuze Chorioretinopathie (CSCR)
Ook wel Serosa genoemd. Dit is een ontstekingachtige aandoening, die gepaard gaat met het optreden van vocht in het gebied van de macula. Het kan voorkomen bij jonge mannen als zij aan een hoge mate van stress onderhevig zijn of corticosteroïden gebruiken. Meestal treedt spontaan herstel op, hetgeen echter wel langere tijd kan duren.
Toxoplasmose
Hier is sprake van een ontsteking die ontstaan is ten gevolge van infectie met toxoplasma gondii, een eencellige parasiet, die zich bij voorkeur nestelt in het gebied van de macula. Infectie kan al vóór de geboorte plaatsvinden. Katten en katachtigen zijn de enige gastheren voor deze parasiet. Het verschonen van de kattenbak tijdens de zwangerschap bijvoorbeeld, kan een dergelijke ontsteking bij de ongeboren vrucht veroorzaken.
Cystoid macula-oedeem
Deze aandoening kan vooral voorkomen als gevolg van complicaties na een oogoperatie.
Toxische maculopathie
Toxische maculopathie door anti-malariageneesmiddelen is een zeldzame, verworven oogaandoening als gevolg van langdurige blootstelling aan chloroquine (CQ) of hydroxychloroquine (HCQ). De ziekte wordt gekarakteriseerd door een traag progressieve, meestal onomkeerbare ontwikkeling van bilaterale atrofische ‘bull’s eye’-maculopathie (progressief verlies van centrale visus, verminderd kleurenzicht en centraal scotoom), die in ernstige gevallen kan verspreiden over de hele fundus, met wijdverspreide retinale atrofie en functieverlies van het zicht tot gevolg.
Syndroom van Charles Bonnet
Het syndroom van Charles Bonnet wordt gekenmerkt door visuele hallucinaties bij geestelijk gezonde personen. Hoewel het verschijnsel al lang bekend is, wordt er weinig aandacht aan besteed. Het komt regelmatig voor bij ouderen met een verminderde gezichtsscherpte, dus ook bij mensen met LMD.
Hoe dit waanbeeld ontstaat, is niet bekend. Het lijkt dat bij mensen met een visuele aandoening de hersenen minder informatie krijgen en de leegte zelf spontaan opvullen met beelden (fantoombeelden). Ter vergelijking: iemand bij wie een been is geamputeerd, kan toch het gevoel hebben dat hij pijn in dat been heeft.
Er is geen behandeling voor het syndroom. Soms verdwijnt het waanbeeld vanzelf, wanneer het gezichtsvermogen verbetert, bijvoorbeeld na behandeling van de eigenlijke oogaandoening. Het zien van sterretjes, lichtflitsen, strepen en vlekken zijn veel voorkomende reacties van het netvlies als daar een ziekte of andere schade is ontstaan. Dit valt niet onder het syndroom van Charles Bonnet.
