Het eerste dat u bemerkt is een deuk of een hobbeltje in een rechte lijn of deurstijl. De regels in uw boek of krant gaan golven. Het ruitjespatroon van de tegels in de badkamer is niet meer gelijkvormig of regelmatig. U ziet verwrongen gezichten.
Soms wordt de verminderde scherpte beschreven als een doffe of een donkere vlek. Anderen hebben het over een grauwe, een lege of ook wel een rommelige vlek. Het blijkt onmogelijk om naast deze vlek te kijken. Hij beweegt overal met de blikrichting waar u naar kijkt mee. Bij het aankijken van iemand ontbreken delen van het gezicht.
Zodra u een van bovenstaande afwijkingen constateert, moet u direct naar de huisarts gaan voor een verwijsbrief naar de oogarts.
Met behulp van het Amslerraster kunt u uw gezichtsvermogen snel en eenvoudig controleren op de eerste symptomen van LMD.
De oogarts gaat uw ogen onderzoeken en daarvoor heeft hij een aantal apparaten tot zijn beschikking die hieronder worden beschreven. Zodra de diagnose is gesteld, is het zijn taak u te vertellen om welke vorm van MD het gaat (droge of natte MD), de aandoening uit te leggen en informatiemateriaal mee te geven. Soms is verwijzing naar een academisch ziekenhuis noodzakelijk.
Bepaling van gezichtsscherpte
De gezichtsscherpte – ook wel visus genoemd – wordt bepaald met behulp van de letterkaart. Deze geeft aan hoe groot de afstand is waarop u een bepaald detail nog kan herkennen en wordt uitgedrukt in een breuk. Als deze breuk de waarde 1/1 heeft, wordt de visus normaal genoemd. De breuk kan ook worden uitgedrukt als een decimale waarde of percentage. Een visus van 1 (de normale visus) wordt dan 100% genoemd.
Soms echter leidt het gebruik van een percentage tot begripsverwarring. Stel, iemand heeft een visus van 10%. Dit betekent dan niet dat hij 90% van zijn gezichtsvermogen verloren heeft. Het zegt alleen iets over het vermogen details waar te nemen. Daalt de visus beneden de 0,5 dan wordt het moeilijker zonder speciale hulpmiddelen te lezen. Bij een visus van 0,1 kunnen nog slechts de bovenste letters van de letterkaart gelezen worden.
Onderzoek met de oogspiegel
Het oogspiegelonderzoek wordt gewoonlijk bij het eerste consult verricht. Met een oogspiegel kan de oogarts door de pupil naar het inwendige van het oog kijken. Voor het onderzoek van de macula is het meestal noodzakelijk de pupillen te verwijden met oogdruppels. De verwijding houdt gewoonlijk enkele uren aan.
Gedurende die periode kan het zicht waziger worden en kan helder daglicht hinderlijk zijn. Het is daarom raadzaam niet zelf met de auto terug te rijden en een zonnebril mee te nemen. De beoordeling van de macula door middel van het oogspiegelonderzoek, is meestal beslissend bij het stellen van de diagnose MD.
Onderzoek van het gezichtsveld
Het gezichtsveldonderzoek behoort niet tot het standaard onderzoek bij een eerste consult en is een tijdrovende zaak. Kijkend naar een vast punt in het midden flitsen op allerlei plaatsen in het gezichtsveld lampjes aan en uit. Door op een knopje te drukken geeft u aan wanneer u zo’n lichtje waarneemt. Het onderzoek levert een soort kaart met hoogtelijnen op aan de hand waarvan goed te bepalen is welk deel van het gezichtsveld is uitgevallen.
Een eenvoudige en snel uitvoerbare variant ervan, speciaal van belang bij macula-aandoeningen, is het onderzoek met het Amslerraster. Als de oogarts rekening houdt met een afwijking aan de macula, doet hij dit onderzoek in het eerste consult.
Onderzoek van het gezichtsveld
Fluorescentie-onderzoek
Als extra onderzoek wordt vaak een fluorescentie-angiogram gemaakt. Er wordt een kleurstof in de arm gespoten, waarna een serie foto’s wordt gemaakt. Dit zijn geen röntgenfoto’s, maar foto’s in zichtbaar licht op normale film.
Het is van belang te weten dat ook voor het fluorescentie-onderzoek verwijding van de pupillen nodig is. Daarbij gelden dezelfde voorzorgsmaatregelen als bij het onderzoek van het netvlies met de oogspiegel.
Fluorescentie onderzoek
Optical coherence tomography (OCT)
OCT is een beeldvormende techniek die pijnloos en snel hoge resolutiebeelden kan maken van verschillende structuren van het oog. Deze beelden met een hoog oplopend vermogen geven een foto van een dwarsdoorsnede door het oog. Dit beeld is bijzonder geschikt om afwijkingen zoals vocht, bloedinkjes en vaatjes in en onder de maculastreek aan te tonen.
Optical coherence tomography (OCT)
Uitgebreide uitleg
Op Oogartsen.nl vindt u meer informatie over de diverse oogonderzoeken.
Als de diagnose eenmaal is gesteld
Nadat de oogarts de diagnose MD heeft gesteld, zijn veel gehoorde vragen:
- Word ik helemaal blind?
- Wat is eraan te doen?
- Kan MD genezen worden?
De oogarts kan daar gedeeltelijk geruststellend op reageren:
- U wordt niet blind.
- Het komt zelden voor dat het perifere deel van het netvlies wordt aangetast.
- U zult zich in huis en directe omgeving kunnen redden.
De kans bestaat, wanneer een stationaire toestand is ingetreden, dat na het bezoek aan de oogarts de conclusie kan worden getrokken dat u niet meer alert hoeft te zijn. Extra waakzaamheid om te behouden wat nog resteert is geboden, ook bij juveniele vormen van MD.
Bij veranderingen in het zicht moet u altijd de oogarts waarschuwen, gebruik hiervoor de Amslertest. Er kunnen namelijk andere aandoeningen ontstaan. Als voorbeelden kunnen worden genoemd:
- Staar, een aandoening die heel goed te behandelen is
- Glaucoom, belangrijk om in een vroeg stadium te diagnosticeren
- Diabetische retinopathie, waarvoor eveneens snelle behandeling nodig kan zijn
- Droge ogen, dit komt relatief veel voor en is gemakkelijk te verhelpen met oogdruppels
Het valt niet te ontkennen dat het leven zonder het centrale zien moeilijk is te accepteren. Problemen die zich in het dagelijkse leven kunnen voordoen zijn onder andere lezen, televisiekijken, boodschappen doen, straatnaam- en verkeersborden ontcijferen enz. Een heel lastig en vooral vaak door anderen onbegrepen probleem is, dat bij het wegvallen van het centrale gezichtsvermogen het herkennen van mensen niet meer (goed) lukt.
Het maatschappelijk onbegrip kan vervelende gevolgen hebben en tot misverstanden leiden. Iemand die op straat altijd anderen groette, maar door MD niet meer kan zien wie er loopt, krijgt soms achteraf te horen: ‘oh, ze is zeker boos’ of ‘ze wil me niet zien’. Laat de omgeving vooral dit stuk eens goed lezen, mogelijk verbetert dan het maatschappelijk begrip.
Geleidelijk aan gaan andere vormen van zintuiglijke waarneming het gebrek van het centrale gezichtsvermogen aanvullen. U gaat mensen herkennen aan hun stem, motoriek, postuur of een bepaalde kleding(kleur).
